Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ ΣΤΟΝ Ι.ΝΑΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΛΩΝΑ

Στον καθεδρικό Ναό των Αγίων Αντωνίου και Ανδρέου στον Αυλώνα διασώζεται ένα μοναδικό κειμήλιο Βυζαντινής Χρυσοκεντητικής, εξαιρετικής τέχνης. Πρόκειται για το Βήλο της Ωραίας Πύλης του Ναού που εικονίζει τον Χριστό ως Μέγα Αρχιερέα όπως επιγράφεται με Βυζαντινούς χαρακτήρες στους 2 πόλους εκατέρωθεν του Χριστού. Το Βήλο χρησιμοποιούνταν από το 1938 όταν κ έγιναν τα εγκαίνια του Ναού μέχρι το 2010 περίπου που αποσύρθηκε γιατί είχε υποστεί μεγάλες φθορές λόγω της χρήσης του. 

Την ημέρα των εγκαινίων του Ναού. Αριστερά ο αρχιτέκτονας Ζουμπουλίδης και δεξιά ο ζωγράφος-αγιογράφος Λουκίδης. Στη μέση το πολύτιμο βήλο με τον Χριστό ''Μέγα Αρχιερέα΄΄. Η φωτογραφία παραχωρήθηκε από την κόρη του αείμνηστου πρώτου Διευθυντή του Μουσείου Ζυγομαλά Δημητρίου Παπακωνσταντίνου, κα Αικατερίνη Μιχαηλάκη.


Πρόσφατα δόθηκε για συντήρηση στο εξειδικευμένο εργαστήριο συντήρησης έργων τέχνης που διατηρούν η κα Κλαίρη Παπασταματίου και η κυρία Αθηνά Χαράτση στην Αθήνα. Οι ειδικές επιστήμονες διαπίστωσαν την μεγάλη καλλιτεχνική αξία του αντικειμένου, ενώ κατά τη διαδικασία της συντήρησης ανακάλυψαν και όλα τα μυστικά της κατασκευής του.
Σύμφωνα με την έκθεση που παρέδωσαν οι συντηρήτριες μαζί με το αποκαταστημένο έργο, το πρόσωπο του Χριστού έχει κεντηθεί επάνω σε  μεταξωτό ύφασμα χρώματος κίτρινου της ώχρας. Το ύφασμα ήταν στενό (50 πόντοι περίπου) και είχαν απαιτηθεί 3 κομμάτια υφάσματος τα οποία είχαν ενωθεί με αριστοτεχνικό τρόπο ώστε στην μεγαλύτερη επιφάνεια που δημιουργήθηκε έγινε δυνατή η κατασκευή του έργου που είναι μεγάλων διαστάσεων (80 πόντοι διάμετρος).
Με τα χρόνια το μεταξωτό ύφασμα είχε λιώσει και το έργο τοποθετήθηκε σε κοινό κόκκινο βελούδο παραμένοντας έτσι σε χρήση μέχρι τις μέρες μας.
Η συντήρηση του έργου έγινε με τεράστια προσπάθεια και τις εξειδικευμένες γνώσεις του παραπάνω εργαστηρίου διότι οι φθορές ήσαν πολύ μεγάλες. Μετά από 2μηνη συντήρηση το έργο αποκαταστάθηκε στο μέγιστο ικανοποιητικό βαθμό κ αναδείχθηκε η εξαιρετική τέχνη του.
Τα έγχρωμα τμήματα του έργου έχουν γίνει εξ ολοκλήρου με μεταξωτές κλωστές ενώ το φωτοστέφανο, οι πόλοι, οι παρυφές των ιματίων του Χριστού  και οι επιγραφές με χρυσή κλωστή στερεωμένη με την ΄΄συρμακέσικη'' τεχνική η οποία χρησιμοποιούνταν ευρέως στη Βυζαντινή Χρυσοκεντητική.
Στο κάτω μέρος της σύνθεσης αναδείχθηκαν σημαντικά ιστορικά στοιχεία αφού το έργο είναι ενυπόγραφο.
Το έργο είναι προϊόν των Σχολών Ζυγομαλά. Τούτο φαίνεται σε επιγραφή στο κέντρο της σύνθεσης στο κάτω μέρος. Με λεπτοδουλεμένη μαύρη μεταξωτή κλωστή και με Βυζαντινά γράμματα φέρει την επιγραφή Σχολαί Αττική Λ.Α.Ζυγομαλά 1932. Όπως αποδεικνύεται η Λουκία Ζυγομαλά ήδη από το 1932 (o σύζυγός της Αντώνιος είχε αποβιώσει το 1930) είχε αποφασίσει να κτίσει τον Ναό των Αγίων Αντωνίου και Ανδρέου στον Αυλώνα (το κτίσιμο άρχισε το 1936) και προετοίμαζε τα αντικείμενα, έργα των Σχολών της, που θα κοσμούσαν το Ναό.


Σχολαί Αττική Λ.Α.Ζυγομαλά 1932

Αριστερά της επιγραφής υπάρχει κεντημένη με τα ίδια γράμματα και χρώμα, η σφραγίδα του Τ. Λουκίδη, του ζωγράφου-αγιογράφου που εμπνεύστηκε ζωγραφικά την απόδοση του έργου και η χρονολογία 1916. Σε πολύ προγενέστερο χρόνο δηλαδή ο Λουκίδης, αυτός ο εξαίρετος συνεργάτης της Λουκίας Ζυγομαλά, είχε εμπνευσθεί το έργο, πιθανότατα κατά παραγγελία της Ζυγομαλά, το οποίο αποδόθηκε στη συνέχεια επάνω στο ύφασμα με την κλωστή και την βελόνα.  



Τ. Λουκίδης 1916

Το όλο κέντημα είναι έργο δύο γυναικών, αρχικεντηστριών των Σχολών Ζυγομαλά. Της Αναστασίας Ρώμα από τη Κερατέα και της Αμαλίας Σωφρόνη από το Κορωπί. Το όνομα της Αναστασίας Ρώμα βρίσκεται στα αριστερά των προηγούμενων επιγραφών και έχει λόγω φθοράς μισοσβηστεί αλλά διασώθηκε σε ανύποπτο χρόνο από κάτοικο του Αυλώνα που είχε καταγράψει τις επιγραφές του έργου, ενώ αυτό βρισκόταν ακόμη σε χρήση στο Ναό, όταν η φθορά ήταν λιγότερη. Στα δεξιά του έργου φαίνεται καθαρά το όνομα της Αμαλίας Σωφρόνη και ο τόπος καταγωγής της το Κορωπί. Οι απόγονοι της Αμαλίας Σωφρόνη έχουν φέρει στο Μουσείο Ζυγομαλά ένα μικρό πορτραίτο της Αμαλίας Σωφρόνη η οποία πλην άλλων έχει εκτελέσει και το ολοκένητο κάλυμμα του κρεββατιού της Λουκίας Ζυγομαλά.


Αμαλία Σωφρόνη Κορωπί


Το όλο έργο είναι εξαιρετικής τέχνης τόσο στην σύλληψη όσο και την εκτέλεσή του. Ο ίδιος ο Λουκίδης επέβλεπε, είχε επιλέξει και έδινε τις χρωματιστές κλωστές και τις αποχρώσεις τους στις δύο επιδέξιες κεντήστρες που κεντούσαν νυχθημερόν για να τελειώσουν το μεγάλων διαστάσεων τεχνούργημα. Έχουν προσεχθεί σχολαστικά όλες οι λεπτομέρειες, τα χέρια, οι οφθαλμοί, οι πτυχώσεις του δέρματος και των ιματίων ώστε το έργο να μοιάζει ζωγραφικό και όχι κεντητό, κάτι που το εντάσσει στα εξαίρετα δείγματα Βυζαντινής Χρυσοκεντητικής. Η εκτέλεση των Σχολών Ζυγομαλά είναι άριστη και πλην άλλων μας δίνει αποδείξεις για το υψηλό επίπεδο της Βυζαντινής Χρυσοκεντητικής που άκμαζε αδιάλειπτα μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα στα χωριά της Αττικής. Το κεντημένο έργο ταιριάζει με τον υπόλοιπο ζωγραφικό διάκοσμο (τα φρέσκα) της εκκλησίας που είναι όλος έργο του Λουκίδη. 

Το έργο μετά τη συντήρησή του


οι εξαιρετικές λεπτομέρειες του έργου

Για να καταδειχθεί η μεγαλόπνοη σύλληψη και εκτέλεση του έργου σας παραθέτουμε λεπτομέρειες Βυζαντινών χρυσοκεντημάτων του 17ου αιώνα που φυλάσσονται στο Μουσείο Μπενάκη και από τα οποία ο αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί την εξαιρετική τέχνη του Βήλου της Εκκλησίας μας.

Δείγματα Βυζαντινής Χρυσοκεντητικής στο Μουσείο Μπενάκη

http://proetoimasia.blogspot.gr/2008/10/27.html

στον παραπάνω σύνδεσμο γίνεται αναφορά στη Βυζαντινή χρυσοκεντητική


Το μοναδικό αυτό έργο συντηρήθηκε από την Τοπική μας Εκκλησία και ο Σύλλογός μας προσέφερε την αμέριστη συμπαράστασή του για την αποκατάσταση αυτή αφού μάλιστα πρόκειται για έργο των Σχολών Ζυγομαλά. Το κειμήλιο θα εκτεθεί εντός της Εκκλησίας  και θα είναι προσιτό στο κοινό έως ότου ιδρυθεί το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης που πρέπει οπωσδήποτε να φτιαχτεί στην Ενορία μας λόγων των πολλών και σπάνιων εκκλησιαστικών κειμηλίων που διαθέτει οπότε θα εκτίθεται πλέον εκεί μαζί με άλλα εκκλησιαστικά μας κειμήλια.
Με λύπη αντίστοιχα σκεφτόμαστε τα εκατοντάδες έργα των Σχολών Ζυγομαλά που βρίσκονται στο Μουσείο και χρήζουν άμεσης συντήρησης (με ημερομηνία διαπίστωσης της ανάγκης επείγουσας συντήρησης από το αρμόδιο Υπυργείο τη δεκαετία του '90, όπως αναγράφεται σε μερικά από αυτά στη συσκευασία τους...προς συντήρησιν!)

8-6-1999
Επειγόντως συντήρηση...


Η Τοπική Εκκλησία έκανε το καθήκον της, απομένει να δούμε και το καθήκον των αρμοδίων του Μουσείου. Τα κειμήλια ανήκουν και στις επόμενες γενεές....