Σάββατο 28 Μαΐου 2011

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ π.ΘΩΜΑ ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ


Aπό το γραφείο του Αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Θρόνου π.Θωμά Ανδρέου λάβαμε την παρακάτω ανακοίνωση και εισήγηση τις οποίες δημοσιεύουμε ευχαριστώντας τους θερμά:

 
Το Σάββατο 28-5-2011, ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου, Θωμάς Ανδρέου Ιεροκήρυξ της Ιεράς Μητροπόλεως Ελευθερουπόλεως, μετά από σχετική Πρόσκληση του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, παρέστη και ομίλησε εις το Θεολογικό-Μεταπτυχιακό Σεμινάριο, που έλαβε χώρα στην Ακαδημία Θεολογικών και Φιλοσοφικών Σπουδών, ‘’Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος’’ της Ιεράς Μητροπόλεως Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης και με την Σεπτή Ευλογία και παρουσία, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννου. Ο π. Θωμάς , εισηγήθηκε το θέμα’’ Βούλγαροι Νεομάρτυρες’’ και ανακοίνωσε την ανακάλυψη του Ιερού Ναού και της Εικόνος ,του Αγίου Νεομάρτυρος Νικολάου του εξ’ Ιωαννίνων , που αποτελεί μέρος της εργασίας της μεταπτυχιακής του διατριβής. Κατά την διάρκεια της εισηγήσεως του ο Πανοσιολογιώτατος, παρουσίασε στο πολυπληθές ακροατήριο, φωτογραφικό αντίγραφο της ευρεθείσης Ιεράς Εικόνος του Αγίου Νεομάρτυρος Νικολάου του Νέου, εξ ‘Ιωαννίνων, ( η εικόνα βρέθηκε σε παλαιό Ναό του Αγίου στην περιοχή Αυλώνα Αττικής) την οποίαν και μετά το πέρας της εισηγήσεως δώρισε στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Ιωάννη, εκ μέρους του Κοσμήτορος και της ομάδος του μεταπτυχιακού τμήματος. Την επιστημονική ημερίδα κάλυψε τηλεοπτικά το Εκκλησιαστικό Κανάλι 4Ε της Θεσσαλονίκης. 
ΕΙΣΗΓΗΣΗ
Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου  Θωμά Ανδρέου
Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Ελευθερουπόλεως
Εισήγηση  με θέμα: ‘’ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ  ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ’’
Aκαδημία  Θεολογικών και Φιλοσοφικών σπουδών   Ι. Μ.
Λαγκαδά , Λητής και Ρεντίνης  Σάββατο 28 Μαΐου 2011

          Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα, της Ιεράς Μητροπόλεως Λαγκαδά ,Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννη.
          Ελλογιμώτατε κ. Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Μιχαήλ Τρίτε.
          Ελλογιμώτατε Καθηγητά του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας  κ. Κων/νε Νιχωρίτη.  
          Ελλογιμώτατοι λοιποί κ. Καθηγηταί της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης
         Σεβαστοί πατέρες και αδελφοί, Χριστός Ανέστη! 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
 Το θέμα που καλούμαι να παρουσιάσω σήμερα στην αγάπη Σας, αφορά τους Νεομάρτυρες της Βουλγαρίας και συγκεκριμένα όσους μαρτύρησαν στην Ελλάδα έχοντας Βουλγαρική καταγωγή. Είναι ένα θέμα ενδιαφέρον διότι οι Νεομάρτυρες ,οιασδήποτε εθνικής καταγωγής και αν είναι, αποτελούν τους ώριμους καρπούς της Αναστάσεως του Χριστού. Αυτό το μοναδικό φαινόμενο της αφοβίας μπροστά στον θάνατο, ενώ για τους ανθρώπους του κόσμου τούτου είναι παραλογισμός, για τα μέτρα της πίστεως είναι φυσική κατάσταση[1] 
 Ο όρος Νεομάρτυρες [2] χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά την διάρκεια της εικονομαχίας[3], για να τους αντιδιαστείλει με τους Μάρτυρες των πρώτων αιώνων. Από την άλωση όμως της Κωνσταντινουπόλεως και μετά , ο όρος αποδίδεται σε όσους βασανίσθηκαν σκληρά από τους Τούρκους για να αλλαξοπιστήσουν [4]. Αυτοί όμως υπέδειξαν σθεναρή αντίσταση και υπέμειναν καρτερικά τα βασανιστήρια μέχρι θανάτου , αντλώντας δύναμη από την πίστη τους.
 Ο περιορισμός όμως αυτός δημιουργεί επιστημονικά προβλήματα, καθώς περιορίζοντας τους Νεομάρτυρες μόνο σε όσους μαρτύρησαν μετά τη άλωση ,παραγκωνίζονται όσοι μαρτύρησαν για την πίστη τους και πριν από αυτήν . Η εμφάνιση των Σελτζούκων Τούρκων στην Ανατολή και η βαθμιαία κατάληψη των εδαφών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ,επέφερε και τον εξισλαμισμό αρκετών Χριστιανών αλλά και την ανάδειξη πολλών Μαρτύρων. Το παιδομάζωμα ,η βιαία αρπαγή αρρένων παιδιών, ξεκινά από την περίοδο της αλώσεως[5]  με την δημιουργία του σώματος των Γενίτσαρων που ήταν εξισλαμισθέντες χριστιανοί και συνεχίζετε μέχρι και την επανάσταση του 1821 . Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εξισλαμιζόμενοι γίνονταν αμείλικτοι διώκτες των πρώην ομοθρήσκων τους, δημιουργώντας έτσι ευνοϊκές συνθήκες για την επέκταση του Ισλαμισμού. Αλλοιώνονταν με αυτό τον τρόπο τα δεδομένα που αφορούσαν την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ανατολής και την εθνολογική σύνθεση ,των Βαλκανικών χωρών[6]. Άρα το κριτήριο για να χαρακτηριστεί κάποιος μάρτυρας ‘’Νεομάρτυρας’’ πρέπει να είναι ο κοινός λόγος του μαρτυρίου, δηλαδή η ομολογία της πίστης και ο θάνατος υπέρ αυτής [7].
 Αποτελεί μέγιστη ανθρώπινη θηριωδία η εφευρετικότητα του τρόπου του μαρτυρίου ,με τον οποίον ο Μάρτυρας υποφέρει για την αγάπη του Χριστού, εφαρμόζοντας στην πράξη τον λόγο του Αποστόλου Παύλου που λέει: «τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα;»[8] Σύμφωνα δε με τον Καθηγητή Σταύρο Μπαλογιάννη , ‘’ το μαρτύριον κατά κανόνα είναι μία βραδεία και επώδυνος μέθοδος θανατώσεως ,η οποία κατέστη ιδιαιτέρως βραδεία εις τα μαρτύρια των Νεομαρτύρων. Η μέθοδος θανατώσεως εφαρμόζεται κατά κανόνα εν μέσω εμπαιγμών ,απειλών ή και υποσχέσεως καταπαύσεως του μαρτυρίου και κοινωνικής αποκαταστάσεως του μάρτυρος ,εις περίπτωσιν καθ’ ην ούτος ήθελεν υποκύψει αρνούμενος την πίστην του’’. Και λίγο παρακάτω αναφέρει ότι :’’ Ο θάνατος εις τα πλείστα των μαρτυρίων είχεν τον χαρακτήρα του εγκεφαλικού θανάτου ,μέχρι δε της επελεύσεως αυτού διετηρείτο πλήρης η συνειδησιακή ενάργεια του ατόμου’’.[9]           
 Οι νέοι αυτοί Μάρτυρες αποτελούν παράδειγμα υπομονής για όλους τους ορθοδόξους που ζουν κάτω από τον ζυγό των Τούρκων. Αποτελούν τα ζωντανότερα παραδείγματα υπομονής των θλίψεων και των δοκιμασιών και ενσαρκώνουν το αγωνιστικό και ηρωικό πνεύμα των Χριστιανών. Παραδείγματα αφοσιώσεως στον Χριστό και εμμονής μέχρι θανάτου ,κληρονομούν την αιώνια ζωή. Ο Αγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης, παρακινεί και τους υπόλοιπους Χριστιανούς να παραδειγματιστούν και να ακολουθήσουν τα βήματα των Νεομαρτύρων [10].
 Το θέμα της παρουσίας των Νεομαρτύρων Βουλγαρικής καταγωγής ,με το οποίον και ασχολείται η παρούσα εισήγηση ,είναι ζωτικής σημασίας για την Εθνική συνείδηση και ταυτότητα των Βουλγάρων παρ’ ότι ‘’σε ορισμένες περιπτώσεις η καταγωγή αυτή δεν είναι δεδομένη[11] . Και τούτο διότι οι παρουσία των Νεομαρτύρων της Βουλγαρικής Εκκλησίας οι οποίοι και παρουσιάζονται, αποτελεί την μεγαλύτερη απόδειξη της ομοιογένειας της Εκκλησίας του Χριστού. Οι Νεομάρτυρες της Βουλγαρίας είναι και δικοί μας Άγιοι και αντίστοιχα οι Έλληνες Νεομάρτυρες είναι και δικοί τους. Τρανό παράδειγμα είναι η σεμνή μορφή του Νεομάρτυρος Νικολάου του Νέου ,του εξ Ιωαννίνων, Ηπειρώτη Αγίου που μαρτύρησε στη Σόφια το 1555 και αντίστοιχα του Βούλγαρου Νεομάρτυρα Ονουφρίου από το Γκάμπροβο, που μαρτύρησε στην Χίο το 1818.  Εμείς παρουσιάζοντας μέρος του συνόλου των Βούλγαρων Νεομαρτύρων αναφέρουμε ενδεικτικά τον Άγγελο από την Φλώρινα, που μαρτύρησε στην Bitolja- Μοναστήρι ,με Ελληνική καταγωγή, τον Αναστάσιο από την Στρώμνιτσα, τον Βησσαρίωνα επίσκοπο του Σμόλιαν, τον Γεώργιο από την Σόφια και τον Γεώργιο από το Κράτοβο της Σερβίας, τον Δαμασκηνό από το Γκάμπροβο , τον Δημήτριο από το Σλίβεν, τον Ιγνάτιο από την Στάρα- Ζαγόρα, τον Ιωάννη τον Λαυρεώτη και τον Ιωάννη τον Χρυσοχόο από την Σούμλα, τον Κωνσταντίνο από την Σόφια, τον Λουκά από την Ανδριανούπολη, τον Ονούφριο από το Γκάμπροβο, τον Προκόποιο από την Βάρνα, την Χρυσή από την Σλάτινα και τέλος τον Νικόλαο από τα Γιάννενα, τον Έλληνα που μαρτύρησε στην Σόφια. Αυτοί οι νεομάρτυρες είναι ένα μέρος του συνόλου των Νεομαρτύρων της Βουλγαρίας. Σήμερα πολύ συνοπτικά θα περιοριστούμε στην παρουσίαση μόνο τεσσάρων εξ ‘ αυτών , του Λαζάρου, του Αναστασίου, του Ονουφρίου και του Νικολάου του εξ’ Ιωαννίνων.
 Και για τους δύο λαούς ,οι μορφές των Αγίων Νεομαρτύρων είναι η αρνητική απάντηση προς τον κατακτητή, των υποδούλων ,για τον εξισλαμισμό τους και την άρνηση της Χριστιανικής Πίστεως. Οι ομολογίες των Νεομαρτύρων είτε διατυπώνονται στην Ελληνική είτε στην Βουλγαρική γλώσσα είναι ίδιες! Το μαρτύριο τους παρεμφερές . Την στιγμή κατά την οποίαν έρχεται ο Βούλγαρος λόγιος Ματθαίος Γραμματικός να καταγράψει και να διασώσει τον βίο και το μαρτύριο του Νικολάου του Νέου σε βουλγαρικό χειρόγραφο, όπως θα δούμε παρακάτω, ταυτόχρονα ο Έλληνας λόγιος Νικηφόρος ο Χίος καταγράφει την ζωή και το μαρτύριο του Λαζάρου από το Γκάμπροβο σε ελληνικό χειρόγραφο. Έτσι ,με τον τρόπο αυτό, βλέπουμε ότι οι Άγιοι Νεομάρτυρες ,δηλαδή η τιμή προς αυτούς, όπως γενικώς η Ορθόδοξη Πίστη μας, ένωνε και θα ενώνει τους Λαούς μας[12] και πως βρίσκει τελεία εφαρμογή  ο λόγος του Αποστόλου των Εθνών  Παύλου: ‘’ όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε. Ούκ ένι Ιουδαίος ουδέ ‘Ελλην… πάντες γαρ υμείς εις εστέ εν Χριστώ Ιησού’’[13].    
                       
[1] Μιχαήλ Τρίτου- Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: ‘’Ο Μετσοβίτης Νεομάρτυς Νικόλαος’’ Ιωάννινα 2005, σελ.38
[2]  Νέον Μαρτυρολόγιον ,ήτοι Μαρτύρια των νεοφανών μαρτύρων ,των μετά την άλωσιν της Κων/πόλεως κατά  διαφόρους καιρούς και τόπους μαρτυρησάντων , συνταχθέντα εκ διαφόρων συγγραφέων και μετ ’επιμελείας ότι πλείστης διορθωθέντα ,εν οις και ικαναί ακολουθίαι προσετέθησαν παρά Νικοδήμου του Αγιορείτου, Εκδ. Αθήναι 1794 β’ 1856 και γ’ 1961
[3] Δήλωνε εκείνους που μαρτύρησαν επειδή απέδιδαν τιμές στις άγιες εικόνες.
[4] Δημητρίου Τσάμη : ‘’ Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Οι Νεομάρτυρες’’ Εκδ Πουρναράς , Θεσσ/νικη σελ 106-107

[5] STEVEN RUNCIMAN : ‘’ Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως’’ Εκδ. Δ. Παπαδήμα Αθήνα 2002 σελ. 231
[6] Μιχαήλ Τρίτου ,Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης , οπ.π. σελ. 32   
[7]Οι Νεομάρτυρες και το Δούλον Γένος ,υπό Στυλιανού Γ. Παπαδόπουλου ,καθηγητού της Πατρολογίας εις την Θεολογικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθηνών ,Εκκλησιαστικαί  Εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντήκονταετηρίδος  ,εν Αθήναις 1991 σελ,.29
[8] Ρωμ. 8-35
[9] Σταύρου Ι. Μπαλογιάννη Καθηγητού Ιατρικής:  ‘’ Η  βιολογική διάστασις των βασανισμών και των τρόπων θανατώσεως των Νεομαρτύρων.’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου Θεσσαλονίκης ,οπ. π. σελ. 359
[10] Χρίστου Κρικώνη οπ.π. 113
[11] Δημητρίου Γόνη : ‘’Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας’’ εκδ. Αρμός , Αθήνα, 2001 σελ. 110
[12] IVAN DIMITROV: ‘’Οι Νεομάρτυρες στην ζωή της Βουλγαρικής Εκκλησίας’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου, οπ.π. σελ. 434
[13] Γαλ. 3-27
                     ΑΓΙΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ

1.  Ό Άγιος Νεομάρτυρας Λάζαρος από το Γκάμπροβο.
   
  Αυτός ο γενναίος στρατιώτης του Χριστού και μάρτυρας Λάζαρος, καταγόταν από τα μέρη της Βουλγαρίας και συγκεκριμένα από το χωριό Γκάμπροβο [10]. Οι γονείς του ήταν ορθόδοξοι Χριστιανοί σύμφωνα με την ιστορία. Ο πατέρας του λεγόταν Νέντκο Έντσοβ και απόγονοι της οικογένειας υπάρχουν μέχρι και σήμερα σύμφωνα με τον αρχιμανδρίτη  Νέστωρα από την Ιερά  Μητρόπολη του Βελίκου Τέρνοβο [11]. Οι γονείς του ήταν ευσεβείς Ορθόδοξοι Χριστιανοί[12] και ασφαλώς του μετέδωσαν αυτή την ευσέβεια και την αγάπη για τον Χριστό. Αφού έφυγε από την Βουλγαρία ,πήγε στην πόλη Σώμα κοντά στην Πέργαμο, όπου και έγινε βοσκός προβάτων.
 Κάποια μέρα που έβοσκε τα πρόβατα του ο Λάζαρος, αποκοιμήθηκε. Τυχαία περνούσε εκείνη την ώρα μία μουσουλμάνα γυναίκα. Την στιγμή κατά την οποίαν περνούσε δίπλα στο κοπάδι των προβάτων ,της επιτέθηκε  το σκυλί που φύλαγε το κοπάδι με αποτέλεσμα να της σκίσει λίγο τα ρούχα της[13]. Ο Λάζαρος έτρεξε να την σώσει για να μην την κατασπαράξει[14] . Όταν η γυναίκα επέστρεψε στο σπίτι της έδειξε τα σκισμένα ρούχα στον άνδρα της και είπε πως της επιτέθηκε ο Λάζαρος και την βίασε στον ερημικό τόπο[15]. Εξοργισμένος ο Τούρκος πήγε στο βοσκοτόπι να βρει τον Λάζαρο. Εκεί συνάντησε κάποιον σύντροφο του Λαζάρου και τον έδειρε ,χωρίς να γνωρίζει πως δεν ήταν ο Λάζαρος. Όταν αργότερα το πληροφορήθηκε, φοβούμενος την αντίδραση του τραυματία, ζήτησε από τους συγγενείς της γυναίκας του, να πάνε στον Αγά και να ζητήσουν την παραδειγματική τιμωρία του Λαζάρου για ‘’να προστατεύσουν την τιμήν της, ώστε να μην μείνη  εντροπιασμένη ,ως δήθεν θεληματικώς μοιχευθείσα’’[16]  . Έτσι ο συνεργάτης του αθωώθηκε από τον Αγά και αφέθηκε ελεύθερος  γιατί ο Τούρκος που τον κατήγγειλε  δήλωσε πως δεν τον ήξερε και πως όλα έγιναν κατά λάθος και ο αθώος  Λάζαρος συνελήφθη και φυλακίσθηκε στις 7 Απριλίου του 1802[17].
 Με συνοπτικές διαδικασίες, σε μια εποχή που πολλάκις απουσιάζει το κράτος δικαίου, ο Μάρτυρας οδηγείται στην φυλακή, όπου υποβάλλεται σε φρικτά μαρτύρια ώστε να δεχθεί να εξισλαμιστεί και να σωθεί από τον βέβαιο επερχόμενο θάνατο. Ο Λάζαρος αρνείται πεισματικά, παρά τα φρικτά μαρτύρια να γίνει αρνησίχρηστος με αποτέλεσμα να ενταθεί το μαρτύριον και να οδηγηθεί γρηγορότερα στην αγχόνη με μία προαποφασισμένη θανατική καταδίκη.
 Στον δρόμο προς την εκτέλεση , ο Λάζαρος ζητούσε συγχώρεση από τον κόσμο που συναντούσε. Όλοι θαύμαζαν το θάρρος και την γενναιότητα της ψυχής του. Ο Λάζαρος φθάνοντας στον τόπο του μαρτυρίου του , έβαλε την θηλιά στον λαιμό του  μόνος του, καθώς δεν ήθελε να υποφέρουν οι Χριστιανοί από την πίεση των Τούρκων που ζητούσαν να του περάσει ένας απ’ αυτούς την θηλιά. Με τα χέρια του λοιπόν έβαλε την θηλιά στο λαιμό του και ανέβηκε πάνω σ’ ένα κοφίνι που είχαν τοποθετήσει εκεί για το σκοπό αυτό . Κάποιος έβγαλε από κάτω από τα πόδια του το κοφίνι και έτσι ‘’ παρέδωκεν ενδόξως την αγίαν του ψυχήν ,εις χείρας Θεού , εις τα 1802 ,Απριλίου 23 ,εις ηλικίαν έως 28 χρονών [18].
 Ακολουθία του Νεομάρτυρα Λαζάρου του εκ Βουλγαρίας συνέγραψε ο επίσης Άγιος  Ιερομόναχος Νικηφόρος ο Χίος[19], που πιθανόν να άκουσε ο ίδιος εκ προφορικής διηγήσεως τα γεγονότα του μαρτυρίου του Αγίου Νεομάρτυρα Λαζάρου, από τον Ιερομόναχο Αυξέντιο ο οποίος έκανε και την ταφή του μαρτυρικού σκηνώματος, διότι μαρτυρείτε, πως ο Αυξέντιος μετά το μαρτύριο του Αγίου έφυγε από το χωριό Σώμα της Περγάμου και πήγε στην Χίο[20]. Επίσης στο Συναξαριστή του Β. Ματθαίου διασώζετε η φράση :’’μας είπε δε προς τοις άλλοις και ταύτα’’ που αφορά τον Ιερομόναχο Αυξέντιο , φράση που προφανώς ανήκει στον Νικηφόρο τον Χίο. Η ακολουθία το πρώτον τυπώθηκε στο Νέον Λειμωνάριον , στην Βενετία το 1819 , δηλαδή 17 χρόνια μετά τον μαρτυρικό του θάνατο και στο Νέον Χιακόν Λειμωνάριον , στην Αθήναι το 1968 [21]. 

2. Αναστάσιος εκ Ραδοβισίου, Βουλγαρίας

 Ο Νεομάρτυς Αναστάσιος εκ Βουλγαρίας ,καταγόταν από το Ραδοβίση Στρώμνιτσας[22] και έφερε το Βουλγαρικό όνομα Spas(=Σωτήριος)[23].Σε ηλικία 20 περίπου ετών, πήγε στην Θεσσαλονίκη, όπου και εργάστηκε ως υπάλληλος σε ένα εμπορικό κατάστημα το οποίον είχε Τούρκος[24].Μία μέρα προσφέρθηκε να βοηθήσει το αφεντικό του, να κάνει μια λαθραία εξαγωγή, εκτός του κάστρου της Θεσσαλονίκης, του εμπορεύματος του, κάποιων ενδυμάτων, προκειμένου να μην πληρώσει τον προβλεπόμενο φόρο. Ντύθηκε λοιπόν με τουρκικά ρούχα, και έφθασε στην πύλη. Εκεί οι υπεύθυνοι για την είσπραξη των φόρων, τον ρώτησαν αν έχει μαζί του τα απαραίτητα έγγραφα, για την εξαγωγή των ενδυμάτων και εκείνος αφελώς τους είπε ότι είναι Τούρκος! Τότε εκείνοι για να επιβεβαιώσουν την αλήθεια του λόγου του ,του ζήτησαν να κάνει ‘’σαλαβάτι’’ δηλ. ομολογία πίστεως στο Ισλάμ[25]. Ο Αναστάσιος μόλις το άκουσε αυτό, σάστισε, διότι ούτε ήξερε τι είναι το ‘’σαλαβάτι’’, ούτε ασφαλώς είχε σκοπό να κάνει την ομολογία των μουσουλμάνων.
 Τότε αυτοί, με σπρωξίματα και ξύλο τον πήγαν στον κεχαγιά [26] λέγοντας του τι είχε κάνει και ακόμα περισσότερα. Με επίσης συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς καμία δίκη, ο μάρτυρας καταδικάζεται εις θάνατον με την κατηγορία της προσβολής του Ισλάμ. Οδηγήθηκε στην φυλακή, όπου εκεί χτυπήθηκε ανηλεώς από τους βασανιστές του οι οποίοι συνάμα προέβαλλαν και το ερώτημα της άρνησης της Χριστιανικής πίστεως για την παύση του μαρτυρίου. Χρησιμοποιούν από την μια υποσχέσεις για δόξα ,πλούτο και τιμές και από την άλλη τα συνεχιζόμενα μαρτύρια. Ούτε ο ένας αλλά ούτε και ο άλλος τρόπος στάθηκαν ικανοί να κάμψουν την αποφασιστικότητα του νεομάρτυρα να παραμείνει πιστός στον Χριστό, θυσιάζοντας ακόμα και αυτήν την ίδια του την ζωή.
 Αγανακτισμένος ο μουσελίμης από την αδιάλλακτη στάση και την αποφασιστικότητα του, έδωσε την εντολή μεταφοράς του μάρτυρα, σε καθορισμένο τόπο της εκτέλεσης του, με την διαταγή να τον παρακινούν συνέχεια να αλλαξοπιστήσει μήπως έστω και την τελευταία στιγμή αλλάξει γνώμη. Στο δρόμο όμως , το πολύπαθο και τυραννισμένο σώμα του Αναστασίου δεν άντεξε πλέον άλλες κακουχίες και παρέδωσε το πνεύμα του στα χέρια του Θεού την 8ην Αυγούστου 1794, μένοντας ως το τέλος πιστός στην λαμπρή ομολογία πίστεως [27]      



[1] STEVEN RUNCIMAN : ‘’ Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως’’ Εκδ. Δ. Παπαδήμα Αθήνα 2002 σελ. 231
[2] Μιχαήλ Τρίτου ,Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης , οπ.π. σελ. 32   
[3]Οι Νεομάρτυρες και το Δούλον Γένος ,υπό Στυλιανού Γ. Παπαδόπουλου ,καθηγητού της Πατρολογίας εις την Θεολογικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθηνών ,Εκκλησιαστικαί  Εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντήκονταετηρίδος  ,εν Αθήναις 1991 σελ,.29
[4] Ρωμ. 8-35
[5] Σταύρου Ι. Μπαλογιάννη Καθηγητού Ιατρικής:  ‘’ Η  βιολογική διάστασις των βασανισμών και των τρόπων θανατώσεως των Νεομαρτύρων.’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου Θεσσαλονίκης ,οπ. π. σελ. 359
[6] Χρίστου Κρικώνη οπ.π. 113
[7] Δημητρίου Γόνη : ‘’Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας’’ εκδ. Αρμός , Αθήνα, 2001 σελ. 110
[8] IVAN DIMITROV: ‘’Οι Νεομάρτυρες στην ζωή της Βουλγαρικής Εκκλησίας’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου, οπ.π. σελ. 434
[9] Γαλ. 3-27
[10] Των Αγίων Μακαρίου Κορίνθου, Νικοδήμου του Αγιορείτου ,Νικηφόρου του Χίου και Διδασκάλου Αθανασίου του Παρίου  ‘’Συναξαριστής Νεομαρτύρων’’  Εκδ. Ορθοδόξου Κυψέλης Γ’ έκδοση ,Θεσσαλονίκη ,σελ. 480 
[11] Жития на българските светии (в новобългарски превод) от † Левкийски епископ Партений, том втoри. Συνοδική Εκδόσεις, Σόφια, 1974 Синодално издателство, София, 1974 година
[12] Ν. Λειμωνάριον ,σελ. 204 , Ν. Λειμωνάριον Β’ σελ. 18, Ν. Λειμωνάριον σελ. 151 ‘’ ούτος ο γενναίος του Χριστού στρατιώτης και καλλίνικος μάρτυς Λάζαρος ήταν από τα μέρη της Βουλγαρίας ,από χώραν Κάμπροβα λεγομένην ,από Χριστιανούς Ορθοδόξους’’
[13] Ι. Περαντώνη:  ‘’Λεξικόν Νεομαρτύρων’’ Εκκλησιαστικαί εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντηκονταετηρίδος  τόμος Β’ Αθήναι 1990 σελ.308                        
[14] Жития на българските светии (в новобългарски превод) от † Левкийски епископ Партений, том втoри. Συνοδική Εκδόσεις, Σόφια, 1974 Синодално издателство, София, 1974 година
[15]Β. Ματθαίου’’Μ. Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας’’ , Εκδ: Συναξαριστής, Αθήναι 2001  σελ. 521
[16] Ιδίου, οπ. π. σελ. 521
[17] Жития на българските светии (в новобългарски превод) от † Левкийски епископ Партений, том втoри. Συνοδική Εκδόσεις, Σόφια, 1974 Синодално издателство, София, 1974 година
[18]  Συναξαριστής Νεομαρτύρων ,οπ.π σελ. 486

[19] Ο Όσιος Νικηφόρος ο Χίος  εορτάζει την 1 Μαΐου.

[20] Β. Ματθαίου ‘’Μ. Συναξαριστής’’ οπ.π. σελ. 527
[21] Αρχιμανδρίτου  Γεωργίου Χρυσοστόμου : ‘’ Βιβλιογραφία εις ακολουθίας Νεομαρτύρων’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου, οπ.π. σελ. 579
[22] Δημητρίου Γόνη: ‘’ Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας’’ εκδ. Αρμός 2001, σελ 112
[23]  Κατά τον Καθηγητή Δ. Γόνη, ‘’ η αντιστοιχία των ονομάτων Spas= Αναστάσιος είναι ατυχής’’ βλ. Δ. Γόνη οπ.π. σελ. 113
[24] Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου- Αρχιεπισκόπου Αθηνών, οπ.π. σελ. 43
[25] Ι. Περαντώνη,’’ Λεξικον των Νεομαρτύρων’’ Τόμος Α’. σελ.68
[26] Συναξαριστής Νεομαρτύρων, οπ.π. σελ. 704
[27] Συναξαριστής Νεομαρτύρων: οπ.π. σελ. 706


3. Ο Νεομάρτυρας Ονούφριος από το Γκάμπροβο

 Ο Ονούφριος, το κοσμικό όνομα του οποίου ήταν Ματθαίος, γεννήθηκε σε μία πόλη του Μεγάλου Τυρνόβου, η οποία ονομάζεται Γκάμπροβο από γονείς πλούσιους και ευσεβείς Χριστιανούς, τον Δέτζιο και την Άννα. Ο πατέρας του, πριν πεθάνει, έγινε μοναχός και ονομάσθηκε Δανιήλ[1]. Οι ευκατάστατοι γονείς του, τον μεγάλωσαν κατά το χριστιανικό πρότυπο και με μεγάλη ευσέβεια. Σε ηλικία οκτώ ετών και έχοντας διαπράξει κάποια αταξία, οι γονείς του τον έδειραν και εκείνος θυμωμένος ,μπροστά σε Τούρκους, τους είπε ότι θα Τουρκέψει[2]. Οι γονείς του με πολύ μεγάλη δυσκολία τον προστάτεψαν ώστε να μην τον πιάσουν αμέσως οι παριστάμενοι Τούρκοι και του κάνουν περιτομή! Έτσι παρέμεινε χριστιανός και δεν ομολόγησε την αντίχριστη θρησκεία ούτε έκανε περιτομή[3].
 Σε ηλικία που μπορούσε πλέον να αποφασίσει, αναχώρησε από την πατρίδα του για το Άγιον Όρος, όπου και έμεινα στο Σέρβικο Μοναστήρι την Μονή Χιλανδαρίου και αφού έμεινε για αρκετά χρόνια εκεί, κρίθηκε άξιος της Ιεροσύνης και χειροτονήθηκε Διάκονος λαβών το όνομα Μανασσής [4]. Οι λογισμοί του όμως ,ποτέ δεν τον εγκατέλειπαν και μέσα του μεγάλωνε ο πόθος να μαρτυρήσει για τον Χριστό. Έκρινε τότε σωστό να πάρει πνευματική συμβουλή ,την οποία και ακολούθησε ,κατά την οποία έπρεπε να σκεφθεί σωστά και να μην ορμήσει ασυλλόγιστα σε τέτοιο φοβερό αγώνα[5] τον αγώνα του μαρτυρίου. Αλλά όταν είδε τα μαρτύρια του οσιομάρτυρα Ιγνατίου[6],του οσιομάρτυρα Ευθυμίου και του οσιομάρτυρα Ακακίου ,ο πόθος του για μαρτυρική θυσία μεγάλωσε[7].
 Χωρίς λοιπόν ,να ανακοινώσει το σκοπό του στους άλλους, πήγε στην Ιερά Σκήτη του Τιμίου Προδρόμου[8], όπου διέμενε ο πνευματικός των τριών προαναφερθέντων μαρτύρων, ο  γέροντας Νικηφόρος και του ζήτησε να τον δεχθεί και να τον προετοιμάσει , όπως έκανε και με τους τρείς προαναφερθέντες Νεομάρτυρες[9]. Αφού δοκιμάσθηκε για τέσσερις μήνες και ‘’ εξήφθη εις αυτόν η φλόξ της του Χριστού αγάπης και ο πόθος του μαρτυρίου’’[10], έλαβε το Μέγα και Αγγελικό σχήμα, μετονομασθείς από Μανασσής , σε Ονούφριο, όνομα το οποίον τον συνόδευσε μέχρι και τον μαρτυρικό θάνατο του. Μετά, με την ευχή του πνευματικού Νικηφόρου και των υπολοίπων αδελφών της Σκήτης του Τιμίου Προδρόμου, μαζί με έναν συνοδοιπόρο τον Γρηγόριο τον Πελλοπονήσιο[11], με τον οποίον μετέβησαν στην Χίο[12] και έμειναν στο μέρος που τους είχαν συστήσει σεβάσμιοι πατέρες από το Άγιον Όρος[13].
 Προετοιμαζόμενος λοιπόν για το μαρτύριο, ο Οσιομάρτυρας Ονούφριος, δοκιμάζεται από τον συνοδίτη του Γρηγόριο, ώστε να ενδυναμωθεί περισσότερο και τελικά να οδηγηθεί με ακμαίο αγωνιστικό φρόνημα στο μαρτύριο. Αφού λοιπόν για λίγες ημέρες προετοιμάζεται με νηστεία και πολλή προσευχή για το σκοπό αυτό, την παραμονή του μαρτυρίου του κοινωνεί των αχράντων μυστηρίων [14] και αφού αλλάζει ρούχα και ντύνεται σαν Τούρκος, παρουσιάζεται στον Καδή όπου αφού αναφέρει τα σχετικά με την παιδική του πεισματική και άθελη άρνηση του Χριστού,  προκλητικά πετά το πράσινο σαρίκη που φορούσε στο κεφάλι του [15] αφήνοντας άφωνους τους παρισταμένους μουσουλμάνους.
 Επόμενο της κινήσεως του, ήταν η άμεση σύλληψη του από τους εξαγριωμένους πλέον Τούρκους και αφού προπηλακίζεται οδηγείται στην φυλακή αποκρύπτοντας ωστόσο το όνομα Ονούφριος ( δήλωσε το βαπτιστικό του Ματθαίος) ώστε να μην κινήσει υποψίες περί της μοναχικής του ιδιότητος. Η καταδικαστική απόφαση εκτέλεσης δια αποκεφαλισμού δεν άργησε και τόσο είχε προκαλέσει την οργή τους, ώστε ο Καδής να διατάξει, αφού τον αποκεφαλίσουν ,να πετάξουν το σώμα στην θάλασσα αλλά και επίσης να ρίξουν στην θάλασσα και το χώμα από το σημείο που θα είχε ποτισθεί με το αίμα του μάρτυρα[16].
 Οδηγούμενος στον τόπο του μαρτυρίου του, γονάτισε και με δύο κτυπήματα τον θανάτωσαν την 4η Ιανουαρίου 1818, ημέρα Παρασκευή στις 3 μ.μ και η ηλικία του ήταν 32 ετών. Ακολουθούντες την εντολή του δικαστή πέταξαν το μαρτυρικό σώμα στην θάλασσα της μυροβόλου Χίου το οποίον και χάθηκε.
 Επειδή όμως’’ επιλείψει  γαρ με διηγούμενον ο χρόνος’’[17]  περί των Νεομαρτύρων ,θα ολοκληρώσω με έναν ακόμα νεομάρτυρα ,τον οποίον και ευλαβούμαι ιδιαίτερα και θα καταλάβετε αμέσως γιατί.



[1]Μοναχού Μωυσή Αγιορείτου: ‘’Οι Άγιοι του Αγίου Όρους’’ εκδ. ‘’Μυγδονία’’ Θεσσαλονίκη , 2008, σελ .563
[2] Ι. Περαντώνη, οπ.π σελ. 409
[3] Συναξαριστής Νεομαρτύρων, οπ.π. σελ. 217
[4] Μοναχού Μωυσή Αγιορείτου , οπ.π. σελ.563
[5] Β. Ματθαίου, Τόμος 1ος οπ.π.  σελ πρβλ  Ι. Περαντώνη, οπ.π σελ. 409 πρβλ Συναξαριστής 100
[6] Πρόκειται περί του Ιγνατίου του εκ Στάρας Ζαγόρας που παρουσιάζουμε πιο κάτω.
[7] Συναξαριστής Νεομαρτύρων, οπ.π. σελ. 218
[8] Πρόκειται περί της Ιστορικής Ιβηρίτικης Σκήτης του Τιμίου Προδρόμου, η οποία γίνεται κέντρο ‘’Αλείψεως’’ Νεομαρτύρων. Στην Ιερά Καλύβη του Αγίου Νικολάου της Ιβιριτικής Σκήτης, ήθλησαν οι Νεομάρτυρες Ιγνάτιος, Ευθύμιος και Ακάκιος, οι οποίοι και ετάφησαν εκεί και λίγο αργότερα και ο Ονούφριος, ο οποίος παρακινήθηκε από το παράδειγμα του μαρτυρίου των τριών πρώτων Νεομαρτύρων. Μάλιστα ο Καθηγητής Ν. Νιχωρίτης ,αναφέρει κάτι ιδιαίτερα σημαντικό. Το 1818, ο τότε Ιεροδιάκονος Μανασσής, δηλαδή ο Νεομάρτυρας Ονούφριος εκ Γκαμπρόβου, το έτος δηλαδή κατά το οποίο και μαρτύρησε, παραγγέλλει μια εικόνα με δικά του έξοδα ,των τριών Νεομαρτύρων της αυτής καλύβης Ιγνατίου, Ευθυμίου και Ακακίου, Στον ζωγράφο Δοσίθεο από το Ιππέκιον (Πέτς) της Σερβίας. Το  κείμενο πάνω στην εικόνα είναι γραμμένο και στην Ελληνική και την σλαβική και αναφέρει τα εξής :’’ Ιστορουμένης της σεβασμίας ταύτης εικόνος δι’ εξόδων του εν Ιεροδιακόνοις κυρίου Μανασσή από Γκάμπροβον ,μετωνομασθέντος Ονούφριος, εμαρτύρησεν εις Χίον ο αυτός δια ξίφους τω αωιη (1818) Ιανουαρίου Δ’ και κατά την διορίαν του ανετέθη εν τω σεπτώ μαρτυρίω των αυτών αγίων τριών οσιομαρτύρων’’. Η Εικόνα αυτή είναι ένα μικρό αριστούργημα με σκηνές από το μαρτύριο των νεομαρτύρων αυτών . Στην ίδια Σκήτη επίσης έργο του ιδίου ζωγράφου, είναι και μία εικόνα του νεομάρτυρος Ονουφρίου ,που τον εικονίζει κατά το ήμιση ,με μοναχικό ένδυμα να κρατά στο δεξί του χέρι έναν ναό και στο αριστερό του σταυρό. Ο Ονούφριος είχε προσωπική γνωριμία με τον Σέρβο ζωγράφο και η φιλοτέχνηση της ιερής του εικόνας είναι σαν πορτρέτο. Η τεχνοτροπία των δύο έργων είναι αγιορείτικη με έντονα δυτικά στοιχεία (Βλ. Κων/νου Γ. Νιχωρίτη ‘’ Η επίδραση του Αγίου Όρους στον πνευματικό βίο των Σλάβων’’ εκδ. Σταμούλη 2004 σελ. 113. )
[9] Στην Σκήτη του Τιμίου Προδρόμου και συγκεκριμένα στο Ιερόν Κελίον του Αγίου Νικολάου λειτουργεί ένα ιδιόμορφο ‘’εργαστήρι’’ Νεομαρτύρων, στο οποίο προσέρχονταν όσοι είχαν αλλαξοπιστήσει και είχαν πάρει την απόφαση σταθερά μέσα τους να μαρτυρήσουν. Αφορά μια ομάδα συνασκητών και συναθλητών νεομαρτύρων ‘’παραδελφών’’, που είχαν τον ίδιο Γέροντα ,τον Νικηφόρο, τον ίδιο καθοδηγητή, τον Ακάκιο, τον ίδιο συνοδό στο μαρτύριο, τον Γρηγόριο, τον ίδιο συντάκτη των αγιολογικών και υμνολογικών τους κειμένων, τον Ονούφριο Ιβηροσκητιώτη, τον ίδιο εκδότη αυτών των κειμένων, τον Ακάκιο Ιβηροσκητιώτη, και τέλος τον ίδιο ζωγράφο (για τις εικόνες τους) τον μοναχό Δοσίθεο τον Σέρβο. Βλ. Κων/νου Νιχωρίτη : ‘’ Η επίδραση των έργων του Αγίου Νικοδήμου στους Ορθοδόξους Σλάβους των Βαλκανίων’’ Πρακτικά Α’ Επιστημονικού Συνεδρίου : ‘’Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, η ζωή και η διδασκαλία του’’ Τόμος Α’ Έκδοση Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικοδήμου, Γουμένισσα 2006, σελ. 244
[10] Β. Ματθαίου, οπ.π. σελ.101
[11] Είναι ο ίδιος συνοδοιπόρος στο μαρτύριο και των προηγηθέντων τριών μαρτύρων , Ιγνατίου Ευθυμίου και Ακακίου.
[12] Ο Καθηγητής Κ. Νιχωρίτης, μας πληροφορεί πως :’’ στην σλαβική παραλαγή του βίου του Ονουφρίου, αναφέρεται ρητά, ότι επιθυμία του αγίου ήταν να μαρτυρήσει στο Τύρνοβο της Βουλγαρίας, αλλά ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ ,του συνέστησε να μαρτυρήσει στην Χίο. Βλ. Κων/νου Νιχωρίτη : ‘’ Η επίδραση του Αγίου Όρους στον πνευματικό βίο των Σλάβων’’ εκδ. Σταμούλη, 2004, σελ. 114. σ.σ Την εποχή εκείνη, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’, ο οποίος μαρτύρησε και ο ίδιος με απαγχονισμό στην κεντρική Πύλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στο Φανάριον της Κωνσταντινουπόλεως την 10ην Απριλίου 1821 δηλ τρία χρόνια μετά τον Ονούφριο,  εφησύχαζε ,εξόριστος στο Άγιον Όρος από το 1810 για εννέα χρόνια έως τον Δεκέμβριο του 1818, όταν για τρίτη φορά επανεξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης. Ο επίσης Μάρτυρας της Εκκλησίας και του Γένους Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ο Ε’, φαίνεται να δίνει ευλογία σε  Νεομάρτυρες για το μαρτύριο, όπως στην περίπτωση του Ονουφρίου αλλά και στην περίπτωση του Νεομάρτυρα Κωνσταντίνου του εξ’ Αγαρηνών (+1819) βλ Συναξαριστής Νεομαρτύρων, οπ.π. Βίος και μαρτύριον του Αγίου ενδόξου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου του εξ’ Αγαρηνών, σελ. 584-596
[13] Συναξαριστής Νεομαρτύρων, οπ.π. σελ. 220
[14] Ομοίως οπ.π. σελ. 223
[15] Ομοίως οπ.π. σελ.224
[16] Συναξαριστής Νεομαρτύρων, οπ.π. σελ.225
[17] Εβρ.11-32



4. Νεομάρτυς Νικόλαος ο εξ’ Ιωαννίνων, ένας άγνωστος Έλληνας, Νεομάρτυρας της Πίστης μας.
  
 Όταν ο σεβαστός μου Ακαδημαϊκός διδάσκαλος, κ. Μιχαήλ Τρίτος, Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής της Θεσσαλονίκης στην ομάδα του μεταπτυχιακού τμήματος του οποίου έχω την τιμή να ανήκω, μου ανέθεσε το συγκεκριμένο θέμα την μελέτης των Βούλγαρων Νεομαρτύρων, μέσα στα ονόματα που έπρεπε να ερευνήσω ήταν και αυτό του Νεομάρτυρα Νικολάου του εξ’ Ιωαννίνων. Πρόκειται περί ενός σχεδόν αγνώστου μάρτυρα από την Ελληνική βιβλιογραφία και τα νεομαρτυρολογικά κείμενα, με μοναδική αναφορά την μελέτη του Καθηγητού Δημητρίου Γόνη όπου ο συγγραφεύς αναφέρει τον Μάρτυρα με ένα πολύ συνοπτικό μαρτύριο[1]. Αντίθετα υπήρχε πλούσια βιβλιογραφία στην Βουλγαρική γλώσσα μιας και η πρώτη καταγραφή της ζωής και του μαρτυρίου του Αγίου Νεομάρτυρος Νικολάου ,εξ Ιωαννίνων λέμε εμείς, από την Σόφια λένε οι Βούλγαροι ,θέλοντας να δείξουν την υπερηφάνεια και την τιμή για τον Άγιο της Σόφιας, χωρίς ασφαλώς να αμφισβητείται η Ηπειρωτική του καταγωγή. Ένας επίσης σημαντικός κατά την γνώμη μου λόγος αυτής της αγνωσίας του Νεομάρτυρα Νικολάου του Νέου εξ’ Ιωαννίνων είναι η πιθανή ταύτιση του με τον ομώνυμο του Νεομάρτυρα Νικόλαο τον Μετσοβίτη ,ο οποίος επίσης μαρτύρησε- κατά θεού συγκατάβαση- την 17ην Μαΐου του 1617.
 Πολύ πιθανόν ,από την μία η έλλειψη βιβλιογραφικών πηγών σχετικών με τον Νικόλαο από τα Γιάννενα ,σε αντίθεση με την πλουσιότατη βιβλιογραφία για τον έτερο Ηπειρώτη ,τον Μετσοβίτη Νικόλαο Μπασδάνη ή Βλαχονικόλα [2]που μαρτύρησε την ίδια ημέρα την 17ην Μαΐου του 1617 στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, από την άλλη το ίδιο όνομα και των δύο και οι κοινή καταγωγή να έθεσαν στην αφάνεια τον προγενέστερο που μαρτύρησε στην Βουλγαρία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός όπως από την έρευνα προκύπτει πως  και οι δύο ,έχουν πέντε κοινά στοιχεία, εκτός από το ότι και οι δύο μαρτύρησαν από τους Τούρκους . Τα κοινά τους γνωρίσματα είναι τα εξής: 1) Και οι δύο έχουν το ίδιο όνομα, 2) έχουν κοινή  Ηπειρωτική καταγωγή, ο πρώτος Γιαννιώτης ,ο δεύτερος Μετσοβίτης, 3) και οι δύο εξαναγκάστηκαν σε εξισλαμισμό, σε διαφορετική ηλικία ο ένας από τον άλλον 4) έχουν την ίδια ημερομηνία μαρτυρίου ,την 17ην Μαΐου με διαφορά 62 ετών ο ένας από τον άλλον και 5) ίσως το πλέον εκπληκτικό κοινό τους στοιχείο : Και οι δύο είχαν την ίδια μαρτυρική κατάληξη. Τα σώματα τους παρεδόθησαν στην φωτιά για να καούν! Ασφαλώς και πρόκειται για δύο διαφορετικά πρόσωπα και αυτό συμπεραίνεται και από την χρονολογική διαφορά των 62 ετών του μαρτυρίου του καθενός αλλά και από τον τόπο μαρτυρίου, αφού ο πρώτος μαρτύρησε στην Σόφια της Βουλγαρίας και ο δεύτερος στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας. Η έρευνα μας για τον προγενέστερο Νικόλαο τον εξ’ Ιωαννίνων του 1555, έχει να κάνει με την ανάδειξη ενός αφανούς νεομάρτυρα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας ,ο οποίος με το μαρτύριο του στην Σόφια δημιουργεί έναν σύνδεσμο μεταξύ Ελλάδος στην οποίαν γεννήθηκε και Βουλγαρίας ,στην οποίαν και μαρτύρησε για την Αγάπη του Χριστού.
 Ο Νεομάρτυρας Νικόλαος γεννήθηκε το 1510 στην πόλη των Ιωαννίνων  [3]  από ευσεβείς γονείς, τον Μαρτίνο και την Ευφροσύνη. Η ζωή και το μαρτύριο του Αγίου κατεγράφησαν στην Βουλγαρική γλώσσα όπως ήδη αναφέραμε από τον  Λόγιο Ματθαίο Γραμματικό[4], Διάκονο και Λαμπαδάριο της Μητροπόλεως Σόφιας ,σύγχρονο του Αγίου και το πρωτότυπο χειρόγραφο φυλάσσεται στην βιβλιοθήκη του ομώνυμου Ναού του Νεομάρτυρα στην Σόφια της Βουλγαρίας.
 Σύμφωνα λοιπόν με το πρωτότυπο βουλγαρικό κείμενο της εποχής του μαρτυρίου του Αγίου, ο Νικόλαος ο οποίος έμαθε την τέχνη του υποδηματοποιού, μετέβει στην Σόφια μετά τον θάνατο των γονέων του[5] όπου έγινε γνωστός λόγω της τέχνης του και της ευλαβικής ζωής του με αποτέλεσμα να γίνει δεκτός στην Σόφια με μεγάλη εγκαρδιότητα από τους Χριστιανούς κατοίκους της. Κατά τον Ματθαίο Γραμματικό ήταν τόσο αγαπητός και καλοσυνάτος που οι Βούλγαροι της Σόφιας τον αγάπησαν τόσο πολύ ώστε να τον νυμφεύσουν με μια κοπέλα από την Σόφια και να παραμείνει για πάντα εκεί ,κάτι το οποίον και επετεύχθη αφού νυμφευόμενος μια κοπέλα εκεί απέκτησε μαζί της και δύο παιδιά τα οποία όμως πέθαναν πρόωρα.
  Και αυτός, ο ευσεβής ,δεν θρήνησε και η σύζυγος του τον παρότρυνε να μην θρηνήσουν αλλά να πιστεύουν στην Ανάσταση.  Έχοντας απόλυτη πίστη στην αιώνια ζωή, παρηγορήθηκαν μιλώντας ο ένας στον άλλον με την φωνή του ευλογημένου Ιώβ και λέγοντας: « Ο Θεός έδωσε, ο Θεός πήρε, όπως ο Θεός αποφάσισε ,ας είναι ευλογημένο το όνομα του Κυρίου»[6] . Η ενάρετη ζωή του Νικολάου και ο αδαμάντινος χαρακτήρας του ,είχαν γίνει αιτία , λόγω κάποιου προβλήματος που του δημιούργησε ο φθόνος ενός τούρκου, πριν από το θάνατο των παιδιών του, να φύγει για κάποια χρόνια και να κρυφτεί στην Ρουμανία, ώστε να μην κινδυνέψει από τον φθόνο του τούρκου [7]. Στο μεσοδιάστημα έγινε στρατιωτικός εκεί και υπηρέτησε στην αυλή του τοπικού Ηγεμόνα.
 Όταν πλέον επέστρεψε στην Σόφια μετά από τρία χρόνια το 1554 δηλ. ένα χρόνο προ του μαρτυρίου του σε ηλικία 45 ετών και αφού είχε συμβεί το οδυνηρό γεγονός του θανάτου των παιδιών του που ήδη αναφέραμε, ένα περιστατικό θα του αλλάξει ολόκληρη την ζωή του. Εκλήθη σε γεύμα από γείτονες του Τούρκους, οι οποίοι αφού του έριξαν κάποιο υπνωτικό στο κρασί του, αφού εκείνος έπεσε σε βαθύ ύπνο, κάλεσαν τον χότζα ο οποίος του έκανε περιτομή! Όταν ξύπνησε και αντελήφθη τι του είχε συμβεί, κλείστηκε για ένα χρόνο μέσα στο σπίτι του κλαίγοντας απαρηγόρητος και προσευχόμενος συνεχώς[8] έως ότου ο χότζας τον κάλεσε να πάει στο τζαμί να προσευχηθεί –και μάλιστα την ημέρα που οι Χριστιανοί εόρταζαν την Ανάληψη του Κυρίου- διότι πλέον όπως του είπε, ήταν μουσουλμάνος, αφού είχε περιτμηθεί. Ο Νικόλαος απάντησε πως τίποτα δεν θα μπορούσε να τον κάνει να αρνηθεί τον Χριστό και έτσι ξεκινούν τα μαρτύρια.
 Αφού φυλακίσθηκε ανακρίθηκε από τον δικαστή και ομολόγησε με παρρησία τον Χριστό, μάλιστα ο συναξαριστής του μαρτυρίου του ο Ματθαίος Γραμματικός, μεταφέρει στο χειρόγραφο του θεολογικότατες απαντήσεις που δίνει ο Άγιος στον Δικαστή και μάλιστα τεκμηριωμένες μέσα από την Αγία Γραφή. Αφού κτυπήθηκε από τους παριστάμενους, σε σημείο που να πληγωθεί βαριά οδηγήθηκε σε μία περιοχή , λίγο έξω από την πόλη η οποία ονομάζονταν ‘’ Γιούτς μπουνάρ’’ (τρία πηγάδια) αφού λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου ,το σώμα του παραδόθηκε στην φωτιά  και στο τέλος την τέφρα του την  έριξαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα,(μόνο ένα μικρό οστό μας λέει ο Γραμματικός, διέσωσε ένα μικρό παιδί όταν το πήρε και το έβαλε στην τσέπη του και είναι το μοναδικό λείψανο του Αγίου που φυλάσσεται στον μεγαλοπρεπή Ναό Του στην Σόφια) .
 Το μαρτύριο του Αγίου έγινε την 17ην Μαΐου του 1555 και μάλιστα υπάρχει παλαιό παρεκκλήσιο στον τόπο του μαρτυρίου του στην Σόφια, εκτός του περικαλλούς μεγάλου Ναού του. Μάλιστα λίγο μετά τον μαρτυρικό του θάνατο αγιοκατατάχθηκε από τον τότε Μητροπολίτη Σόφιας Ιώβ με την έγκριση τοπικής επαρχιακής Συνόδου.
 Την 10ην Μαΐου 2011, λίγες ημέρες πριν την γιορτή του Αγίου Νεομάρτυρος Νικολάου του εξ’ Ιωαννίνων, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από μέλος του Συλλόγου Αυλωνιτών ‘’ ΤΟ ΣΑΛΕΣΙ’’, και με ενημέρωσε πως ανακάλυψαν το μοναδικό ίσως παρεκκλήσιο του Αγίου στην Ελλάδα στην περιοχή της Πάρνηθας ,σε μια ορειβατική εξόρμηση του Συλλόγου στην περιοχή. Αναζητώντας πληροφορίες για τον άγνωστο για εκείνον Νεομάρτυρα επ΄ονόματι του οποίου έχει κτισθεί το παλαιότατο παρεκκλήσι από Σαρακατσαναίους βοσκούς που είχαν ποιμνιοστάσια στην περιοχή τον 18ο και 19ο αιώνα, βρήκε αναρτημένο στο διαδίκτυο το κείμενο της παρούσης εργασίας που αφορά τον Νεομάρτυρα Νικόλαο και με ανεζήτησε για να μου πει πως υπάρχει ο μοναδικός πιθανόν  ναός του Αγίου στην Ελλάδα, εκεί στην δασόφυτη Πάρνηθα ,στην περιοχή του Αυλώνα Αττικής. Μάλιστα είχε την ευγενή καλοσύνη- και τον ευχαριστώ θερμά για αυτό- να μου στείλει κάποιες φωτογραφίες από το γραφικό Εκκλησάκι του Αγίου και την γύρω περιοχή. Ο μικρός ναός που κτίσθηκε από Σαρακατσάνους που έμεναν στην περιοχή είναι ξυλόστεγος  μονόκλιτη βασιλική, με μάλλον μεγάλη κόγχη Ιερού Βήματος. Η κόγχη δε καταλαμβάνει ικανό τμήμα του Ναού αφήνοντας δυσανάλογα <μικρό> εσωτερικό .Εντός του παρεκκλησίου και επί του τέμπλου βρέθηκε η  παλαιότατη εικόνα του Αγίου[9],έργο του 1891 που αναγράφει: ‘’ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ   νεομάρτυς εξ’ Ιωαννίνων ’’ και παρουσιάζει τον Νεομάρτυρα ,σε νεαρή σχετικά ηλικία, ένθρονο, ντυμένο με την στρατιωτική του στολή, περιβεβλημένο πορφυρό χιτώνα,  να κρατά στο ένα χέρι του ακόντιο και στο άλλο τον Τίμιο Σταυρό, σύμβολο του μαρτυρίου του. Στο κάτω αριστερά μέρος της εικόνας ,υπάρχει μικρή επιγραφή που γράφει:’’ εις μνημόσυνον των συνδρομητών μενιδίου 1891 ‘’ Η παλαιοτάτη εικόνα του Νεομάρτυρα, μοναδική στην Ελλάδα ίσως ,όπως και το Εκκλησάκι του, είναι διαστάσεων 70 εκατοστά ύψος και 50 εκατοστά πλάτος.  Στο επάνω μέρος αριστερά της εικόνας όπως την κοιτάζουμε έχει έναν άγγελο που τείνει στέφανο ρόδινο στον Άγιο και στα δεξιά της εικόνας τον ευλογεί η δεξιά του Κυρίου. Είναι εξαιρετικά εκπληκτικό το γεγονός πως αυτή η αποκάλυψη σε εμένα ,έγινε 7 ημέρες πριν την εορτή του Αγίου! 
                                                Συμπερασματικά

           Σεβασμιώτατε, Ελλογιμότατοι Κύριοι Καθηγηταί, αγαπητοί μου.
 Το θέμα των Νεομαρτύρων είναι ανεξάντλητο αφού ο συνολικός αριθμός των Νεομαρτύρων παραμένει άγνωστος[10]. Σήμερα με την ευλογία του Σεπτού Ποιμενάρχου της Ιεράς Μητροπόλεως Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννου και την άδεια του Συμβούλου Καθηγητού μας κ. Μιχαήλ Τρίτου, παρουσιάσαμε στην αγάπη σας τέσσερις Αγίους Νεομάρτυρες των οποίων το αίμα δημιουργεί δεσμούς συμφιλίωσης με τον γειτονικό ομόδοξο λαό της Βουλγαρίας.  Αυτοί οι ουράνιοι πολίτες , οι φίλοι του Θεού πρεσβεύουν για όλους εμάς που αγωνιζόμαστε στην στρατευομένη Εκκλησία. Προσπάθησα σε σύντομο σχετικά χρόνο να αναφερθώ σε αυτούς τους φωτεινούς οδοδείκτες του δρόμου του Παραδείσου, στα νέα αυτά παιδιά που έδωσαν το αίμα τους ,προσφορά στον βωμό της Πίστεως του Αναστάντος Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Σας ευχαριστώ πολύ για την ανοχή με την οποία με ακούσατε.   

                   
                                 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μιχαήλ Τρίτου- Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: ‘’Ο Μετσοβίτης Νεομάρτυς Νικόλαος’’ Ιωάννινα 2005
Νέον Μαρτυρολόγιον ,ήτοι Μαρτύρια των νεοφανών μαρτύρων, των μετά την άλωσιν της Κων/πόλεως κατά  διαφόρους καιρούς και τόπους μαρτυρησάντων , συνταχθέντα εκ διαφόρων συγγραφέων και μετ ’επιμελείας ότι πλείστης διορθωθέντα ,εν οις και ικαναί ακολουθίαι προσετέθησαν παρά Νικοδήμου του Αγιορείτου, Εκδ. Αθήναι 1794 β’ 1856 και γ’ 1961
Δημητρίου Τσάμη : ‘’ Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Οι Νεομάρτυρες’’ Εκδ Πουρναράς Θεσσ/νικη         
STEVEN RUNCIMAN : ‘’ Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως’’ Εκδ. Δ. Παπαδήμα Αθήνα 2002
Οι Νεομάρτυρες και το Δούλον Γένος ,υπό Στυλιανού Γ. Παπαδόπουλου ,καθηγητού της Πατρολογίας εις την Θεολογικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθηνών, Εκκλησιαστικαί  Εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντήκονταετηρίδος, εν Αθήναις 1991
Σταύρου Ι. Μπαλογιάννη Καθηγητού Ιατρικής:  ‘’ Η  βιολογική διάστασις των βασανισμών και των τρόπων θανατώσεως των Νεομαρτύρων.’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου’’ Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1988
Χρίστου Κρικώνη ,Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης :
’’ Η Ορθόδοξος Εκκλησία πρωταγωνιστής της Εθνεγερσίας του 1821 Κληρικοί Νεομάρτυρες Εθνομάρτυρες ‘’ University Studio Press , Εκδόσεις Επιστημονικών Βιβλίων και Περιοδικών, Θεσσαλονίκη 1991
Δημητρίου Γόνη Καθηγητού Πανεπιστημίου : ‘’Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας’’ εκδ. Αρμός , Αθήνα, 2001
IVAN DIMITROV: ‘’Οι Νεομάρτυρες στην ζωή της Βουλγαρικής Εκκλησίας’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου
‘’Συναξαριστής Νεομαρτύρων’’ Εκδόσεις Ορθοδόξου  Κυψέλης- Θεσσαλονίκη
Жития на българските светии (в новобългарски превод) от † Левкийски епископ Партений, том втoри. Συνοδική Εκδόσεις, Σόφια, 1974 Синодално издателство, София, 1974 година
Ι. Περαντώνη:  ‘’Λεξικόν Νεομαρτύρων’’ Εκκλησιαστικαί εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντηκονταετηρίδος  τόμος Β’ Αθήναι 1990
Β. Ματθαίου’’Μ. Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας’’ , Εκδ: Συναξαριστής, Αθήναι 2001 
Αρχιμανδρίτου  Γεωργίου Χρυσοστόμου : ‘’ Βιβλιογραφία εις ακολουθίας Νεομαρτύρων’’ Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου,
Δημητρίου Γόνη: ‘’ Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας’’ εκδ. Αρμός 2001
Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου- Αρχιεπισκόπου Αθηνών
Μοναχού Μωυσή Αγιορείτου: ‘’Οι Άγιοι του Αγίου Όρους’’ εκδ. ‘’Μυγδονία’’ Θεσσαλονίκη , 2008
Κων/νου Γ. Νιχωρίτη ‘’ Η επίδραση του Αγίου Όρους στον πνευματικό βίο των Σλάβων’’ εκδ. Σταμούλη 2004
Κων/νου Νιχωρίτη : ‘’ Η επίδραση των έργων του Αγίου Νικοδήμου στους Ορθοδόξους Σλάβους των Βαλκανίων’’ Πρακτικά Α’ Επιστημονικού Συνεδρίου : ‘’Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, η ζωή και η διδασκαλία του’’ Τόμος Α’ Έκδοση Ιερού Κοινοβίου Οσίου Νικοδήμου, Γουμένισσα 2006
ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ : ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ’’, СОФИЯ, ТАНГРА, 2010
Παϊσίου Χιλανδαρινού ‘’Σλαβοβουλγαρική Ιστορία’’ Εκδ. Οίκ, αφοί Κυριακίδη, Θεσ/νικη,2003
Η Καινή Διαθήκη ,Εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήναι 1993




[1] Δημητρίου Γόνη ‘’Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας ‘’εκδ. Αρμός Αθήνα 2001, σελ.111
[2] Βλ. σημαντική μελέτη Μιχαήλ Τρίτου-Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης:’’ Ο Μετσοβίτης Νεομάρτυς Νικόλαος ‘’ Ιωάννινα 2005
[3] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ : ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158  πρβλ. Παϊσίου Χιλανδαρινού ‘’Σλαβοβουλγαρική Ιστορία’’ Εκδ. Οίκ, αφοί Κυριακίδη,Θεσ/νικη,2003 σελ.166, όπου ο συγγραφεύς κάνει απλή αναφορά του ονόματος του Νεομάρτυρα. Το χειρόγραφο του Παϊσίου γράφθηκε το 1762. Προφανώς είχε υπ’ οψη του το έτερον χειρόγραφο του Ματθαίου Γραμματικού σχετικά με το μαρτύριο του Αγίου.          
[4] Με βάση το πρωτότυπο χειρόγραφο του Ματθαίου Γραμματικού κατέγραψα τον βίο του Νεομάρτυρα Νικολάου ,διότι αυτό είναι η αρχαιότερη βιβλιογραφική πηγή. Ευχαριστώ την  κα. Γκένκα Παπαδοπούλου, δασκάλα μου στην Βουλγαρική γλώσσα, για την πολύτιμη βοήθεια της και συμβολή της στην επιμέρους μετάφραση του κειμένου.
[5] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ : ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158
[6] Ιώβ 1-21: «Ο Κύριος έδωκεν, ο Κύριος αφείλετο" ως τω Κυρίω έδοξεν, ούτω και εγένετο" είη το όνομα του Κυρίου ευλογημένον ».
[7] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ : ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158
[8] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ : ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158

[9] Η Εικόνα αυτή του 1891,ομοιάζει σε πολλά σημεία με την Εικόνα του Νεομάρτυρα που υπάρχει στον ομώνυμο Ναό του στην Σόφια της Βουλγαρίας πχ. Τα στρατιωτικά ενδύματα, το ακόντιο και ο Σταυρός, με την διαφορά ότι η μία τον παρουσιάζει σε σχετικά νεαρή ηλικία αγένειο και η άλλη, γενειοφόρο στην ηλικία των 45 ετών που μαρτύρησε. 
[10] Μ. Τρίτου,οπ.π. σελ.33